Radi ostvarenja prava na samoupravu u kulturi, obrazovanju, obaveštavanju i službenoj upotrebi jezika i pisma, pripadnici nacionalnih manjina mogu izabrati svoje nacionalne savete.
Pripadnici 22 manjinske zajednice konstituisali su svoje nacionalne savete: Bunjevci, Bugari, Bošnjaci, Mađari, Romi, Rumuni, Rusini, Slovaci, Ukrajinci, Hrvati, Albanci, Aškalije, Vlasi, Grci, Egipćani, Nemci, Slovenci, Česi, Makedonci, Crnogorci, Rusi, Poljaci. Izvršni odbor Saveza jevrejskih opština Srbije po zakonu vrši funkciju nacionalnog saveta.
Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave nadležno je za vođenje Registra nacionalnih saveta nacionalnih manjina, raspisivanje i sprovođenje izbora za članove nacionalnih saveta nacionalnih manjina, vođenje Posebnog biračkog spiska nacionalne manjine, kao i nadzor nad zakonitošću rada i akata nacionalnih saveta nacionalnih manjina.
Finansiranje rada nacionalnih saveta
Sredstva za finansiranje rada nacionalnih saveta obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, budžeta autonomne pokrajine i budžeta jedinice lokalne samouprave, donacija i ostalih prihoda.
Postupak raspodele sredstava iz budžeta Republike Srbije za finansiranje rada nacionalnih saveta nacionalnih manjina koji su upisani u Registar nacionalnih saveta nacionalnih manjina uređen je Uredbom o postupku raspodele sredstava iz budžeta Republike Srbije za finansiranje rada nacionalnih saveta nacionalnih manjina.
Sredstva iz budžeta autonomne pokrajine raspoređuju se u skladu sa odlukom nadležnog organa AP, nacionalnim savetima koje imaju sedište na teritoriji autonomne pokrajine.
Sredstva koja se obezbeđuju u budžetu jedinica lokalne samouprave, raspoređuju se u skladu sa odlukom nadležnog organa lokalne samouprave, nacionalnim savetima koji imaju sedište na teritoriji te opštine ili grada, ili u kojima nacionalne manjine dostižu najmanje 10% od ukupnog broja stanovnika jedinice lokalne samouprave, ili nacionalnim manjinama čiji je jezik u službenoj upotrebi na teritoriji JLS.
Budžetski fond za nacionalne manjine
Ministrstvo državne uprave i lokalne samouprave realizuje Budžetski fond za nacionalne manjine.
Postupak dodele sredstava iz ovog budžetskog fonda i sprovođenje javnog konkursa uređeni su Uredbom o postupku raspodele sredstava iz Budžetskog fonda za nacionalne manjine, po kojoj se svake godine, na osnovu Predloga Saveta za nacionalne manjine, donosi Program za dodelu sredstava iz ovog fonda i utvrđuje prioritetna oblast finansiranja.
Prioritetna oblast za finansiranje projekata iz Budžetskog fonda za nacionalne manjine u 2018. godini je informisanje na jezicima nacionalnih manjina. Ukupna sredstva koja su dodeljena po ovom konkursu iznose 21.800.000 dinara, što je 12 puta više u odnosu na prethodnu godinu. Budžetom Ministarstva za 2019. godinu za ovaj program opredeljeno je 30.000.000 dinara, što je za 37,6 odsto više nego u 2018. godini.
