Narodna Skupština Republike Srbije je 20. juna 2018. godine usvojila Zakon o izmenama i dopunama zakona o lokalnoj samoupravi, a jedinice lokalne samouprave su dužne da svoje statute i druge opšte akte usklade sa ovim zakonom u roku od devet meseci od dana njegovog stupanja na snagu.
Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave (MDULS) i Stalna konferencija gradova i opština – Savez gradova i opština (SKGO) pripremili su Modele statuta grada/opštine, Model odluke o mesnim zajednicama i Model poslovnika skupštine opštine kao deo svojih aktivnosti podrške gradovima i opštinama u cilju usaglašavanja njihovih akata sa novim rešenjima iz Zakona o lokalnoj samoupravi. Urađene su i manje korekcije Modela odluke o mesnim zajednicama objavljenog 4.septembra 2018. godine.
Nakon izrade ovih modela pripremljen je i Model uputstva za sprovođenje izbora za savete mesnih zajednica kojim se bliže uređuje postupak sprovođenja izbora za Savete mesnih zajednica u skladu sa Odlukom o mesnim zajednicama. Model uputstva sadrži i modele 11 obrazaca za sprovođenje pojedinih izbornih radnji prilikom sprovođenja izbora u mesnim zajednicama.
Izmene i dopune Zakona o lokalnoj samoupravi uvele su obavezu sprovođenja javnih rasprava za gradove i opštine prilikom pripreme statuta, budžeta (u delu planiranja investicija), strateških planova razvoja, utvrđivanja stope izvornih prihoda, prostornih i urbanističkih planova, kao i drugih opštih akata na osnovu predloga kvalifikovanog broja građana ili zahteva jedne trećine odbornika. Zato su radi bolje implementacije pripremljeni su i Model odluke o sprovođenju javnih rasprava.
S obzirom da i drugi zakoni predviđaju razne mehanizme uključivanja građana (javne rasprave, javni uvid, konsultacije, itd.), prilikom pripreme ovog modela akta konsultovani su i Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture i Sekretarijat za javne politike u cilju usaglašavanja modela akta sa posebnim zakonima (Zakon o planiranju i izgradnji, Zakon o planskom sistemu, itd.).
Poslednje izmene i dopune Zakona o lokalnoj samoupravi su donele par novina u pogledu naziva i položaja ombudsmana. Naime, izmenama ovog propisa dosadašnji zaštitnik građana je promenio naziv u lokalni ombudsman, a od važnijih novina potrebno je istaći jačanje njegove nezavisnosti i samostalnosti u odnosu prema ostalim organima.
Model odluke o lokalnom ombudsmanu nije usaglašen samo sa ovim sistemskim zakonom, već je u saradnji sa Udruženjem lokalnih ombudsmana Srbije pripremljen novi Model odluke o lokalnom ombudsmanu koji pruža preciznije definisana rešenja u pogledu nadležnosti i ovlašćenja, procedura za postupanje po pritužbama i druge važnih aspekata rada ombudsmana.
S obzirom na nesporno pozitivan uticaj ombudsmana na dalji razvoj demokratskih principa i poštovanje prava građana, Ministarstvo i SKGO pozivaju lokalne smaouprave da ponovno razmatre uvođenje instituta lokalnog ombudsmana u njihovoj opštini/gradu, u čemu će im ovaj Model značajno pomoći.
Nadamo da će ovaj Model dovesti do povećanja broja lokalnih ombudsmana u Srbiji, boljeg i efikasnijeg rada ustanovljenih ombudsmana, kao i uspešnije saradnje sa organima i službama koje kontroliše.
Tokom izrade svih ovih akata obavljene su i konsultacije sa brojnim stručnjacima iz uprava gradova i opština, sekretarima skupština gradova/opština, Odborom SKGO za sistemska pitanja i upravu, kao i sa Mrežom načelnika uprava gradova i opština i uprava gradskih opština.
Svi predloženi dokumenti su samo modeli čija je svrha da budu od pomoći gradovima i opštinama u izradi njihovih akata, u skladu sa konkretnim potrebama i važećim pravnim okvirom i poslovima koji se obavljaju u lokalnoj samoupravi.
Svi modeli pripremljeni su uz podršku projekta „Institucionalna podrška SKGO – druga faza“, i „Institucionalna podrška SKGO – treća faza“, koje sprovodi SKGO, a podržava Vlada Švajcarske.